THỰC HÀNH THƠ CỦA TÔI (3) — THỜI GIAN VÀ THƠ

 

Cách đơn giản nhất để viết một bài thơ là...

Cứ viết thật nhiều thật nhiều, mọi lúc mọi nơi, về tất cả mọi thứ, bằng tất cả các kiểu ngôn ngữ. Nhưng đừng vội kết thúc một bài thơ. Một bài thơ chẳng bao giờ nên hoàn tất trong một thời điểm. Tôi đã nghĩ lại cách viết thơ của mình. Những thứ tôi ít muốn đọc lại nhất là những bài thơ tôi cho là được “sáng tác” trong một thời điểm “tỏa sáng” như lúc... phê cần chẳng hạn. Hoặc khi ta thực sự tin vào “cái đẹp có thể thay đổi thế giới”.

Cách đơn giản nhất để viết một bài thơ là cứ viết thật nhiều và để đấy. Ngay cả khi bạn cảm thấy chúng chẳng phải là thơ, cũng đừng vội xóa đi tất cả. Đến một lúc, bạn sẽ thấy rất cần những vật liệu vô nghĩa đó. Bạn sẽ thật sự cần những thứ chẳng phải là thơ, để viết thơ. Những thứ bạn nghĩ là thơ nhất, nhiều khi chỉ là rác rưởi, bạn cần cất chúng trong thùng rác. Đến khi chúng suýt soát bị lãng quên, đó là lúc chúng chín muồi để trở thành những vật liệu vô nghĩa.

Và thời gian sẽ giúp bạn làm việc đó.

Tạo tác một bài thơ không khó bằng có được những vật liệu thơ tức những vật liệu vô nghĩa theo một nghĩa nào đó khá… vô nghĩa. Không có những vật liệu thơ, thì việc tạo thơ là không thể. Thời gian sẽ khiến cho những thứ có nghĩa trở nên vô nghĩa một cách có ý nghĩa. Làm thơ đôi khi chỉ đơn giản như đi nhặt cái này cái kia ở ngoài vườn, xem chúng đã biến dạng đến mức nào, xem bây giờ chúng ta còn có thể gọi chúng là gì, xem ta từng nghĩ nguyên dạng của chúng là gì. Thật ra chúng đều là những cổ vật và đều là những hài nhi sơ sinh. Khoảnh khắc nào ta nhìn chúng, ta cũng có thể gọi tên và chẳng thể gọi tên.

Và thời gian sẽ khiến những cái tên bị hoen rỉ.

Đó là lúc bạn có thể nhặt chúng lên. Ngửi. Xếp. Cạo bỏ ít nhiều trầm tích. Tha thứ. Và đặt chúng vào một bài thơ. Một bài thơ có càng nhiều thời gian, tôi càng thích. Tôi có cảm giác rằng, mọi người có thể cảm giác được thời gian trong đó. Thời gian, với tôi, tỉ lệ thuận với tha thứ. Nhưng tha thứ gì, nếu chúng ta chẳng có lỗi lầm? Thế nên cứ ghi chép. Việc ghi chép là có lỗi với thực tại? Ừ, có thể, có lỗi nếu ta xem đó là lỗi. 

Cứ ghi chép và thậm chí chẳng cần đọc lại. Cứ ghi chép cho đầy sổ tay, khung ghi chú. Hãy viết vài chữ, lúc này lúc kia. Hãy viết vài câu. Hãy viết cả đoạn văn dài. Hãy khởi soạn một truyện ngắn. Rồi cứ để đấy. Khi bài thơ chưa xong có nghĩa là nó chưa đủ thời gian. Ngay cả khi nó xong rồi, nó cũng lại được thời gian chuyên chở vào hành trình vật liệu hóa cho một bài thơ khác. 

Rồi khi ta đã lãng quên, ta tìm lại chúng và đồng thời tìm thấy vẻ đẹp của sự tha thứ. Chính vẻ đẹp đó, được thời gian làm cho chín muồi, mới khiến ta nhìn thấy mọi thứ đẹp. Tha thứ là gì? Là ta biết đó chẳng là gì. Không tha thứ là gì? Là ta thấy nó là cái gì đó. Mà có là cái gì cũng khó mà chấp nhận hoàn toàn được. Nhưng chẳng là gì, chỉ là nó, thì sao cũng được. 

Sao cũng được, tôi cho bạn xem một thứ của tôi. Một bài thơ được viết bởi thời gian. Cho bạn xem nó đã trở thành nó như thế nào.

This Is Not a Flock of Birds, tranh của Candice Eisenfeld